Δομικές αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις αναμένεται να φέρει η επόμενη μέρα της πανδημίας στη χώρα, κάτι που θα το διαπιστώσουν στην πράξη χιλιάδες απασχολούμενοι το προσεχές χρονικό διάστημα. Η πανδημία του κορωνοϊού έφερε στην επιφάνεια διάφορες- νέες για μας- πτυχές της απασχόλησης και δημιούργησε μια νέα πραγματικότητα και στον τομέα της εργασίας με τις ευέλικτες μορφές εργασίας να πρωταγωνιστούν.

Κατά το lockdown πολλές επιχειρήσεις έκλεισαν, ενώ οι περισσότερες εταιρείες και επιχειρήσεις αποφάσισαν να δώσουν οδηγίες στους εργαζομένους τους για δουλειά από το σπίτι. Σήμερα, η τηλεργασία είναι η καθημερινότητα πολλών εργαζομένων, από τον δημόσιο, τον ευρύτερο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Η τηλεργασία που μπήκε με βίαιο τρόπο στη ζωή μας έγινε μια ρουτίνα και ενώ πολλοί εργοδότες τη θεωρούσαν ως μη αποδεκτή μορφή εργασίας, πλέον είδαν τα προτερήματα που αυτή προσφέρει και τα οφέλη για τις επιχειρήσεις τους. Οι εργοδότες απομακρύνονται από την παραδοσιακή λογική που θέλει την παραγωγικότητα να εξαρτάται από καθορισμένες ώρες, εντός γραφείου. Όλο και περισσότεροι επιχειρηματίες τείνουν προς την εργασία από το σπίτι και τις πιο ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας, με τη βοήθεια της τεχνολογίας και των βιντεοδιασκέψεων. 

Οι επιχειρήσεις βρέθηκαν αντιμέτωπες με μια δραματική μείωση των εσόδων τους. Μεταξύ των μέτρων που ελήφθησαν για τη διαχείριση του θέματος, πρωταγωνιστικό ρόλο διατηρούν οι ευέλικτες μορφές εργασίας, οι οποίες αποτέλεσαν εργαλείο αντιμετώπισης των δυσμενών συνεπειών που υπέστη η επιχειρηματικότητα από τη βίαιη «επιδρομή» του κορωνοϊού. Οι εργοδότες εκτιμούν ότι θα αποτελέσουν και μέσο διαχείρισης της βαθιάς ύφεσης στην οποία έχουμε, ήδη, εισέλθει.

Το ερώτημα που κυριαρχεί είναι αν τελικά οι εργαζόμενοι μίας επιχείρησης που έχουν μπει σε αναστολή εργασίας, θα επιστρέψουν στην εργασία τους ή αν θα δοθεί η ελευθερία στον εργοδότη να κρατήσει αυτούς που θέλει και τους υπόλοιπους να τους απολύσει. Ζητούμενο επίσης το νέο εργασιακό καθεστώς απασχόλησης. Πάντως, η υπουργός Εργασίας Ζέτα Αιμιλιανίδου κάνει διάφορους σχεδιασμούς για την επόμενη ημέρα και εκτιμά ότι έπειτα από τις συναντήσεις που θα έχει με τους κοινωνικούς εταίρους θα μπορέσει να προβεί σε επίσημες ανακοινώσεις. Ήδη, η Ελλάδα προσανατολίζεται στο να εντάξει στο κοινοτικό πρόγραμμα για την απασχόληση «SURE» το μέτρο της κρατικής επιδότησης των μισθών για όσους θα εργαστούν με μειωμένο ωράριο. 

Μισή δουλειά - μισός μισθός

Όπως αναφέρει, η κυρίαρχη τάση θα είναι μια ισότιμη κατανομή του αναγκαίου/ παραγωγικού χρόνου εργασίας ανάμεσα σε όλους τους εργαζόμενους που μπορούν να δουλέψουν έτσι ώστε να επιμεριστεί ο παραγωγικός πραγματικός χρόνος σε όλους. «Οι εργοδότες θα επιδιώξουν να έχουν όλοι οι εργαζόμενοι εισόδημα και να μην προβούν απολύσεις. Αντιλαμβανόμαστε ότι θα έχουν μείωση του εισοδήματός τους στο τέλος του μήνα. Ωστόσο, αν η πραγματική παραγωγική διαδικασία χρειάζεται τους μισούς υπαλλήλους τότε είτε κρατάς τους μισούς και τους άλλους τους αποδεσμεύεις είτε διαμοιράζεις σε όλους από μισό χρόνο εργασίας. Αυτό είναι εφικτό. Το πλεονέκτημα είναι ότι αφήνει ανέπαφο το ωρομίσθιο του εργαζομένου», σημείωσε ο κ. Αντωνίου. 

Εκ περιτροπής

Σε αυτή τη μορφή εργασίας ο εργοδότης έπειτα από συμφωνία με τους υπαλλήλους θα απασχολεί πλέον μέρος του προσωπικού και όχι όλους τους εργαζόμενους. Για παράδειγμα, θα απασχολείται το 50% των υπαλλήλων εκ περιτροπής. Μια καφετερία που απασχολούσε δέκα εργαζόμενους, θα μπορεί να δουλεύει με τους μισούς εργαζόμενους εκ περιτροπής. Ο επιχειρηματίας δηλαδή θα χωρίσει τους υπαλλήλους σε δύο ομάδες των πέντε ατόμων και θα μπορεί τον μισό μήνα να απασχολεί μονάχα τους πέντε εξ αυτών και τον άλλο μισό μήνα τους άλλους πέντε. 

Time off

Σύμφωνα με τον κ. Αντωνίου, μια άλλη μορφή η οποία θα αξιοποιηθεί είναι η άδεια άνευ απολαβών για ένα μικρό ή μεσαίο χρονικό διάστημα ανάλογα με την περίπτωση της κάθε επιχείρησης η οποία ποικίλλει από κλάδο σε κλάδο.

Χρονομερίδες

Άλλη μορφή απασχόλησης που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ανάλογα με τις δυνατότητες κάθε επιχείρησης είναι να δημιουργηθεί ένα time sharing (χρονομερίδα) σε κάθε εργαζόμενο. Όπως εξηγεί ο κ. Αντωνίου, θα είναι δηλαδή πίστωση χρόνου από πλευράς εργαζομένων προς τις επιχειρήσεις. «Για παράδειγμα, ένας εργοδότης δεν θέλει να απολύσει κάποιον υπάλληλο διότι εκτιμά ότι σε δυο-τρεις μήνες θα τον έχει ανάγκη. Θα του πληρώνει μέρος των απολαβών του ενώ δεν εργάζεται, αλλά ο εργαζόμενος θα του το χρωστά σε χρόνο εργασίας όταν θα έρθει η ώρα να λειτουργήσει κανονικά η επιχείρηση. Πιθανόν να αφαιρεθεί αυτό που δίνει στον υπάλληλο από μελλοντική υπερωριακή αποζημίωση», επεσήμανε.

Τηλεργασία

Όπως εξηγεί ο κ. Αντωνίου, η τηλεργασία έχει να κάνει κυρίως με προσφορά υπηρεσιών. «Η πραγματικότητα είναι ότι η τηλεργασία εξυπηρετεί μόνο όταν υπάρχει αντικείμενο εργασίας και μια διαδικασία που πρέπει να διεκπεραιωθεί. Όσες προσαρμογές έπρεπε να γίνουν στους χώρους εργασίας, έχουν ήδη γίνει. Η δυσχέρεια πηγάζει από το γεγονός ότι δεν υπάρχει επαρκής κύκλος εργασιών για να τους απασχολήσεις όλους», τονίζει.

Αναπόφευκτες οι μειώσεις μισθών

Πάντως, ο κ. Αντωνίου προειδοποιεί ότι εκεί που είναι εντελώς αναπόφευκτο θα γίνει μια προσωρινή μείωση των απολαβών ή και καταβολής κάποιων ωφελημάτων ολικώς ή μερικώς. «Θα χρειαστεί να γίνουν συμφωνίες και κάποιες προσωρινές ρυθμίσεις που θα οδηγούν σε μειώσεις απολαβών», επισημαίνει.

Μερική απασχόληση

Στο ίδιο μήκος κύματος είναι και οι δηλώσεις του γγ του ΚΕΒΕ Μάριου Τσιακκή. Ο κ. Τσιακκής ανέφερε ότι η οικονομία δεν έχει ορθοποδήσει ακόμα, εκφράζοντας την ελπίδα να μην μπουν περισσότεροι περιορισμοί στη λειτουργία των επιχειρήσεων. Σημείωσε ότι καθώς είναι πεσμένες οι δουλειές, οι εργοδότες θα μπουν λογική της μερικής απασχόλησης ή της εξ αποστάσεως απασχόλησης με ευέλικτους όρους εργασίας για να προστατευτούν οι θέσεις εργασίας και να μην προκύψει μεγάλη ανεργία.

Όχι μονομερείς παρεμβάσεις

Από την πλευρά του, ο γ.γ. της ΣΕΚ Αντρέας Μάτσας ήταν ιδιαίτερα έντονος. «Στόχος μας είναι να αποτρέψουμε αυθαιρεσίες από την εργοδοτική πλευρά», τόνισε. Με κατηγορηματικό ύφος απαντά ότι δεν θα δεχτούν μονομερείς αποφάσεις από την εργοδοτική πλευρά. «Η συνδικαλιστική πλευρά κατανοεί ότι σε κάθε κρίση ευνοούνται οι αλλαγές, ενώ οι ευέλικτες μορφές εργασίας έχουν κάνει αισθητή την παρουσία τους», ανέφερε. Ωστόσο, επεσήμανε ότι οι εργοδότες πρέπει να λειτουργήσουν στα πλαίσια της νομοθεσίας, τονίζοντας ότι εφόσον δεν υπάρχει δεύτερο κύμα πανδημίας και η οικονομία προσπαθεί να βρει τους ρυθμούς της, θα πρέπει να συνεχιστεί η εργοδότηση προσωπικού.

«Υπάρχουν τομείς όπου έχουν επαναδραστηριοποιηθεί πλήρως. Δεν συντρέχει λόγος να μπαίνουμε σε ρυθμίσεις που θα επιβαρύνουν τους εργαζομένους υπό το πρόσχημα της διατήρησης θέσεων εργασίας εάν δεν υπάρξει δεύτερο κύμα. Εκεί που υπάρχουν επιβεβαιωμένα προβλήματα, να τα συζητήσουμε. Δεν μπορείς όμως να πας με ισοπεδωτικές προσεγγίσεις γιατί δεν είναι τα δεδομένα τα ίδια για όλους τους τομείς», κατέληξε.

Στο «κόκκινο» η αγωνία των εργαζομένων

Καθώς η πανδημία διαμορφώνει πρωτόγνωρες καταστάσεις στην αγορά εργασίας, οι εργαζόμενοι βρίσκονται σε αναμμένα κάρβουνα βλέποντας τους μισθούς τους να συρρικνώνονται και την αβεβαιότητα να μεγαλώνει. Άλλωστε, τον Οκτώβριο αίρεται το μεμοράντουμ των απολύσεων και από Νοέμβριο η ανεργία θα μεγαλώσει. Ήδη οι ξενοδοχοϋπάλληλοι βρίσκονται σπίτι από πέρσι τον Νοέμβριο, ωστόσο όσοι έπαιρναν το ειδικό επίδομα θα επανέλθουν στο ανεργιακό επίπεδο σύμφωνα με την περσινή τους μισθοδοσία. 

Τα πράγματα στην οικονομία είναι δύσκολα και οι ίδιοι οι υπάλληλοι βλέπουν ότι ο κύκλος εργασιών των επιχειρήσεων έχει μειωθεί. Τα εστιατόρια και τα κέντρα αναψυχής με τα περιοριστικά μέτρα που υπάρχουν έχουν δεχτεί γερό κτύπημα, ενώ μεγάλη ανασφάλεια προκαλεί η χειμερινή περίοδος, όταν οι θαμώνες θα βρίσκονται σε κλειστούς χώρους. Έτσι, εάν υπάρξει δεύτερο κύμα, τα νυχτερινά μαγαζιά, τα εστιατόρια και τα μπαράκια θα αντιμετωπίσουν μια τεράστια πρόκληση. 

Ειδικότερα, όμως, ο ευρύτερος τουριστικός κλάδος έχει δεχτεί τις περισσότερες πιέσεις από όλες τις οικονομικές δραστηριότητες καθώς δεν δούλεψε καθόλου τη φετινή χρονιά. Οι παρεμφερείς με τον τουρισμό δραστηριότητες, αλλά και ολόκληρες τουριστικές περιοχές έχουν δεχτεί ένα τεράστιο πλήγμα. 

Άλλωστε, οι επιχειρηματίες της περιοχής της ελεύθερης Αμμοχώστου ζητούν όπως κηρυχθεί η Αγία Νάπα και ο Πρωταράς ως πληγείσες περιοχές. Επιπρόσθετα, ζητούν να μειωθούν τα ενοίκια διά νόμου, να ανασταλούν οι εξώσεις για τρία χρόνια ώστε να δοθεί χρόνος στις επιχειρήσεις να ανασυνταχθούν και να παραχωρηθεί ολοκληρωμένο πακέτο στήριξης και διάσωσης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στις τουριστικές περιοχές.

Ρυθμιστικό κενό στην τηλεργασία

Ωστόσο, όπως έχει εξηγήσει σε παλαιότερη συνέντευξή του στον «Φ» ο αναπληρωτής καθηγητής Δημοσίου Δικαίου και Δικαίου της ΕΕ του Τμήματος Νομικής του Πανεπιστημίου Κύπρου Κωνσταντίνος Κόμπος, υπάρχει ένα ρυθμιστικό κενό στην τηλεργασία. Σημειώνει ότι δεν έχει θεσπιστεί ειδικός νόμος ως προς την τηλεργασία, δηλαδή κανονιστική ρύθμιση που να σκοπεί να καλύψει εξειδικευμένα και διεξοδικά το σύνολο των νομικών ζητημάτων που προκύπτουν στα πλαίσια αυτής της ευέλικτης και διαφορετικής μορφής εργασιακής σχέσης. Εξηγεί ότι αν και πραγματοποιήθηκε το 2005 σε ευρωπαϊκό επίπεδο μια Συμφωνία-Πλαίσιο, εντούτοις, στην Κύπρο δεν έχει εφαρμοστεί ακόμα. Η Συμφωνία αυτή ρυθμίζει τα πλείστα όσα ζητήματα σχετίζονται με την τηλεργασία και έχει ενσωματωθεί από όλα τα κράτη-μέλη της Ένωσης, εκτός της Κύπρου κι άλλων πέντε κρατών-μελών.

Όπως υποστηρίζει ο κ. Κόμπος, πρέπει σε σύντομο χρονικό διάστημα να εξεταστούν τα ζητήματα των ειδικών αναγκών σε συγκεκριμένους τομείς εργοδότησης και να προκύψει συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις που ανέλαβαν οι κοινωνικοί εταίροι με τη Συμφωνία-Πλαίσιο. Τονίζει ότι η μερική κάλυψη πτυχών της τηλεργασίας από υφιστάμενες νομοθεσίες δεν επαρκεί. 

Πηγή:Φιλελεύθερος