Πέντε προστατευόμενες περιοχές που εντάχθηκαν στο δίκτυο Natura 2000 ως Τόποι Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ) κηρύσσονται σε Ειδικές Ζώνες Διατήρησης (ΕΖΔ), με βάση το Νόμο περί Προστασίας και Διαχείρισης της Φύσης και της Άγριας Ζωής. Για τις περιοχές αυτές θεσπίζονται επίσης με διάταγμα μέτρα προτεραιότητας. 

Πρόκειται για τις περιοχές Εθνικό Δασικό Πάρκο Ποταμός Λιοπετρίου, Εθνικό Δασικό Πάρκο Ριζοελιάς, Χερσόνησος Ακάμα, Ωκεανίς και Δάσος Πάφου. Η κήρυξη των περισσοτέρων από αυτές τις περιοχές του δικτύου Natura 2000 έγινε στο ισχύουσας διαδικασίας παράβασης που κίνησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας, λόγω του ανεπαρκούς καθορισμού περιοχών προστασίας των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας χλωρίδας και πανίδας.

Σημειώνεται ότι η Κομισιόν έβαλε στο στόχαστρο την Κυπριακή Δημοκρατία από τη στιγμή που έκρινε ότι δεν υπέβαλε εξαντλητικό κατάλογο προτεινόμενων περιοχών και δεν παρείχε όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για κάθε τόπο. Οι μεγαλύτερες ανεπάρκειες που εντοπίστηκαν από την Κομισιόν αφορούν στον χαρακτηρισμό και την προστασία παράκτιων και υπεράκτιων περιοχών, τόσο σε ΤΚΣ για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας χλωρίδας και πανίδας, όσο και σε Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) για τη διατήρηση της πτηνοπανίδας. 

Με την προσθήκη αυτών αλλά και άλλων νέων περιοχών ως ΤΚΣ και ΖΕΠ αναμένεται να ολοκληρωθεί πλέον το δίκτυο Natura 2000 στην Κύπρο. Επομένως, από κυπριακής πλευράς θεωρείται ότι η Κομισιόν δεν θα παραπέμψει την υπόθεση στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η έγκριση για κήρυξη των πέντε ΤΚΣ σε ΕΖΔ έγινε σύμφωνα με τις εισηγήσεις της Επιστημονικής Επιτροπής και τη γνωμοδότηση του Τμήματος Περιβάλλοντος.

Σημειώνεται ότι με γνωστοποίηση του υπουργού Γεωργίας, κηρύσσονται οι πέντε ΤΚΣ, οι οποίοι έχουν υιοθετηθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με την Εκτελεστική Απόφαση της Επιτροπής της 21ης Ιανουάριου 2021 για την έγκριση του 14ου επικαιροποιημένου καταλόγου ΤΚΣ για τη μεσογειακή βιογεωγραφική περιοχή.

Επιπλέον, ο υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, με βάση τις γραπτές γνωμοδοτήσεις της Επιστημονικής Επιτροπής προχώρησε στην έκδοση διατάγματος για θέσπιση των μέτρων προτεραιότητας για ΕΖΔ.

Εθνικό Δασικό Πάρκο Ριζοελιάς

Τα μέτρα προτεραιότητας για την ΕΖΔ Εθνικό Δασικό Πάρκο Ριζοελιάς είναι τα ακόλουθα:

(α) διατήρηση σε εξαίρετη κατάσταση διατήρησης των οικοτόπων 1520* Γυψούχες στέπες (Gypsophiletalia) και 6220* Ξηροφυτικοί λειμώνες της Μεσογείου με αγρωστώδη και μονοετή (Thero-Brachypodietea).

(β) διατήρηση ή/και βελτίωση της κατάστασης διατήρησης των οικοτόπων 5220* Θαμνώνες με Ziziphus lotus και 5420 Φρύγανα με Sarcopoterium spinosum.

(γ) διατήρηση των ενδιαιτημάτων των ειδών ορνιθοπανίδας που παρατηρούνται στην ΕΖΔ σε ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης, ώστε να διασφαλίζεται η παρουσία και η διαβίωσή της, ειδικότερα όσον αφορά τα είδη του Παραρτήματος I των περί Προστασίας και Διαχείρισης Άγριων Πτηνών και Θηραμάτων Νόμων του 2003 έως 2020.

Δάσος Πάφου

Τα μέτρα προτεραιότητας για την ΕΖΔ Δάσος Πάφου είναι τα ακόλουθα: 

(α) Διατήρηση σε εξαίρετη κατάσταση διατήρησης των οικοτόπων 3290 Ποταμοί της Μεσογείου με περιοδική ροή, 5330 Θερμο-Μεσογειακοί και προ-στεππικοί θαμνώνες, 5420 Φρύγανα με Sarcopoterium spinosum (Cisto- Micromerietea), 6420 Μεσογειακοί λειμώνες με υψηλά χόρτα και βούρλα (Molinio-Holoschoenion), 8140 Λιθώνες της Ανατολικής Μεσογείου, 8220 Πυριτικά βραχώδη πρανή με χασμοφυτική βλάστηση, 92Α0 Δάση-στοές με Salix alba και Populus alba, 92C0 Παρόχθια δάση με Alnus orientalis, 92D0 Παραποτάμιες στοές και συστάδες (Nerio-Tamaricetea) του Νότου, 9320 Δάση ελιάς και χαρουπιάς, 9390* Θαμνώνες και δασικές συστάδες της Quercus alnifolia, 9540 Μεσογειακά πευκοδάση με ενδημικά είδης πεύκης της Μεσογείου και 9590* Δάση με Cedrus brevifolia (Cedrosetum brevifoliae).

(β) Διατήρηση ή/και βελτίωση της κατάστασης διατήρησης των οικοτόπων 6220* Ξηροφυτικοί λειμώνες της Μεσογείου με αγρωστώδη και μονοετή (Thero-Brachypodietea) και 93Α0 - Δασικές συστάδες της Quercus infectoria (Anagyro foetidae-Quercetum infectoriae).

(γ) Διατήρηση των ειδών Arabis kennedyae, Coluber cypriensis, Euplagia quadripunctaria, Miniopterus schreibersii, Ovis orientalis ophion, Phlomis cypria, Propomacrus cypriacus, Ranuculus kykkoensis, Rhinolophus blasii και Rhinolophus euryale σε εξαιρετική κατάσταση διατήρησης.

(δ) Διατήρηση ή/και βελτίωση της κατάστασης διατήρησης των ειδών Myotis emarginatus, Rhinolophus ferrumequinum, Rhinolophus hipposideros.

(ε) Διατήρηση των ενδιαιτημάτων των ειδών ορνιθοπανίδας που παρατηρούνται στην ΕΖΔ σε ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης, ώστε να διασφαλίζεται η παρουσία και η διαβίωσή της, ειδικότερα όσον αφορά τα είδη του Παραρτήματος I των περί Προστασίας και Διαχείρισης Άγριων Πτηνών και Θηραμάτων Νόμων του 2003 έως 2020.

(στ) Περιορισμός ή/και απαγόρευση ενεργειών ή/και οχλήσεων ή/και δραστηριοτήτων, όπως προκύπτουν και από τους περί Δασών Νόμους του 2012 και 2018, εντός της ΕΖΔ που δυνατό να έχουν σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην ΕΖΔ, για την αποφυγή της υποβάθμισης των φυσικών οικοτόπων και των οικοτύπων των ειδών.

Υπεράκτια περιοχή Ωκεανίς

Τα μέτρα προτεραιότητας για την υπεράκτια περιοχή ΕΖΔ Ωκεανίς είναι σημαντικά για την προστασία των κητωδών και την προστασία των μεταναστευτικών οδών των θαλάσσιων χελωνών. Τα μέτρα είναι τα ακόλουθα: 

(α) Διατήρηση των ειδών *Monachus monachus, *Chelonia mydas, *Caretta caretta και *Tursiops truncatus σε εξαιρετική κατάσταση διατήρησης.

(β) Περιορισμός ή/και απαγόρευση ενεργειών ή/και οχλήσεων ή/και δραστηριοτήτων εντός της ΕΖΔ, που δυνατό να έχουν σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην ΕΖΔ, για την αποφυγή της υποβάθμισης των οικοτόπων των ειδών.

Εθνικό Δασικό Πάρκο Ποταμός Λιοπετρίου

Τα μέτρα προτεραιότητας για την ΕΖΔ Εθνικό Δασικό Πάρκο Ποταμός Λιοπετρίου είναι τα ακόλουθα: 

(α) Διατήρηση σε εξαίρετη κατάσταση των οικοτόπων 3170* Μεσογειακά εποχικά τέλματα, 5.210 Δενδρώδεις θαμνώνες με Juniperus excelsa και Juniperus foetidissima, 5420 Φρύγανα με Sarcopoterium spinosum (Cisto- Micromerietea). 

(β) Διατήρηση ή/και βελτίωση της κατάστασης διατήρησης των οικοτόπων 1210 Μονοετής βλάστηση μεταξύ των ορίων πλημμυρίδας και αμπώτιδας, 1240 Απόκρημνες βραχώδεις ακτές της Μεσογείου με βλάστηση (με ενδημικά Limonium spp.) και 2110 Πρωτογενείς κινούμενες θίνες.

(γ) Διατήρηση των ειδών Crepis pusilla, Miniopterus schreibersii, Myotis blythii, Myotis emarginatus, Rhinolophus blasii, Rhinolophus ferrumequinum και Rhinolophus hipposideros σε εξαιρετική κατάσταση.

Μέτρα προτεραιότητας για Χερσόνησο Ακάμα

Τα μέτρα προτεραιότητας για την ΕΖΔ Χερσόνησος Ακάμα είναι τα ακόλουθα: 

(α) Διατήρηση σε εξαίρετη κατάσταση διατήρησης των οικοτόπων 1120* Εκτάσεις θαλάσσιας βλάστησης με Posidonia (Posidonion oceanicae), 1170 Ύφαλοι, 1210 Μονοετής βλάστηση μεταξύ των ορίων πλημμυρίδας και άμπωτης, 1240 Απάκρημνες βραχώδεις ακτές της Μεσογείου με βλάστηση (με ενδημικά Limonium spp.), 2110 Πρωτογενείς κινούμενες θίνες, 2230 Μονοετείς κοινότητες των θινών με Malcolmietalia, 2240 Μονοετείς κοινότητες των θινών με Brachypodietalia, 2250* Λύχμες των παραλιών με αρκεύθους (Juniperus spp.), 2260 Θίνες με βλάστηση σκληράφυλλων θάμνων (Cisto- Lavenduletalia), 3170* Μεσογειακά εποχικά τέλματα, 5210 Δενδρώδεις θαμνώνες με Juniperus spp., 5330 Θερμο-Μεσογειακοί και προ-στεπικοί θαμνώνες, 5420 Φρύγανα με Sarcopoterium spinosum, 6220* Ξηροφυτικοί λειμώνες της Μεσογείου με αγρωστώδη και μονοετή (Thero-Brachypodietea), 62Β0* Σερπεντινάφιλα λειβάδια της Κύπρου, 8210 Ασβεστολιθικά βραχώδη πρανή της ενδοχώρας με χασμοφυτική βλάστηση, 8310 Σπήλαια των οποίων δεν γίνεται τουριστική εκμετάλλευση, 8330 Θαλάσσια σπήλαια εξ ολοκλήρου ή εν μέρει κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, 9290 Δάση κυπαρίσσου (Acero-Cupression), 92C0 Δάση ανατολικής πλάτανου (Platanion orientalis), 92D0 Παραποτάμιες στοές και συστάδες (Nerio- Tamaricetea) του Νότου, 9320 - Δάση με Olea και Ceratonia (Δάση ελιάς και χαρουπιάς), 9540 Μεσογειακά πευκοδάση με ενδημικά είδη πεύκων της Μεσογείου και 9560 Ενδημικά δάση της Μεσογείου με άρκευθους (Juniperus spp.).

(β) Διατήρηση ή/και βελτίωση της κατάστασης διατήρησης του οικοτόπου 8220 Πυριτικά βραχώδη πρανή με χασμοφυτική βλάστηση.

(γ) Επιβεβαίωση παρουσίας ή/και προσδιορισμός της κατάστασης διατήρησης του οικοτόπου 3140 Σκληρά ολιγομεσοτροφικά ύδατα με βενθική βλάστηση χαροειδών (Characeae).

(δ) Επιβεβαίωση παρουσίας ή/και προσδιορισμός της κατάστασης διατήρησης των ειδών Propomacrus cypriacus και Anguilla anguilla.

(ε) Διατήρηση των ειδών *Caretta caretta, *Chelonla mydas, Rousettus aegyptiacus, Rhinolophus blasll, Rhlnolophus ferrumequinum, Rhinolophus euryale, Miniopterus schreibersii, Myotis blythii, *Monachus monachus, Tursiops truncatus, *Euplagla  quadripunctaria, Phlomis cypria, Tulipa cypria και *Centaurea akamantis σε εξαιρετική κατάσταση διατήρησης.

(στ) Διατήρηση ή/και βελτίωση της κατάστασης διατήρησης του είδους Rhinolophus hipposideros.