Από το 1966 που δημιουργήθηκε το Τμήμα Μετεωρολογίας μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί 126 περιστατικά ανεμοστρόβιλων. Τα περισσότερα συνοδεύονται από καταστροφικούς ανέμους αλλά οι ζημιές που καταγράφονται εξαρτώνται περισσότερο από την περιοχή που έχουν εκδηλωθεί παρά από την έντασή τους.

Σύμφωνα με τη Μετεωρολογική Υπηρεσία, η Λάρνακα είναι η περιοχή με τη μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης ανεμοστρόβιλων με 29% ενώ από κοντά ακολουθεί η Πάφος με 25% και λίγο πιο πίσω η Λευκωσία με 19% και η  Λεμεσός με 17% ενώ τελευταία είναι η Αμμόχωστος με 10%.

Ενδιαφέρον επίσης δείχνει η ανά μήνα κατανομή των εμφανίσεων ανεμοστρόβιλων καθώς τα περισσότερα περιστατικά αφορούν την χειμερινή περιόδο, από Οκτώβρη μέχρι Φεβράρη ενώ σύμφωνα με το τμήμα αξιοσημείωτη είναι η απουσία συμβάντων τον Ιούλιο. 

Ιστορικό της εμφάνισης ανεμοστρόβιλων στην Κύπρο

Στην Κύπρο δεν υπάρχουν πολλά καταγραμμένα περιστατικά καταστροφικών ανεμοστρόβιλων, ωστόσο, σε ορισμένα από αυτά σημειώθηκαν θάνατοι αλλά και καταστροφές μεγάλου μήκους. Τα στοιχεία που παρουσιάζονται παρακάτω έχουν ως αφετηρία το 1936 και φθάνουν μέχρι το 2009.

Από την βιβλιογραφία και τα αρχεία του Αγγλικού γραφείου πρόγνωσης που ξεκινούν από τον Δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, έχουμε τα εξής περιστατικά :

• Το 1936 ανεμοστρόβιλος στην Κερύνεια έριξε το καμπαναριό της Εκκλησίας στην οποία είχαν καταφύγει μαθητές με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 3 παιδιά. (Ένταση ανεμοστρόβιλου, πιθανότατα F2-F3)

• Το 1946 έχει καταγραφεί ένα περιστατικό εμφάνισης ανεμοστρόβιλου στο Αεροδρόμιο Λευκωσίας, όπου είχαμε την καταστροφή αεροπλάνων από το χαλάζι και τον δυνατό άνεμο.

• Στις 31 Ιουλίου του 1969, ένας ανεμοστρόβιλος στην Λευκωσία παρέσυρε στην πορεία του μερικές στέγες (McGinnigle 1971).

• Στις 22 Δεκεμβρίου του 1969 είχαμε το πιο καταστροφικό χτύπημα από ανεμοστρόβιλους στην Κύπρο μέχρι στιγμής, με πάμπολλες καταστροφές σε σπίτια και υποστατικά αλλά κυρίως, την απώλεια ανθρώπίνωνζωών. Συγκεκριμένα, ομάδα σιφώνων θάλασσας (6 συνολικά), χτύπησε την Λεμεσό και την Επισκοπή με τραγικό απολογισμό το θάνατο τεσσάρων προσώπων. Πολύ σημαντική είναι η μαρτυρία αυτόπτη μάρτυρα της Μετεωρολογικής υπηρεσίας Κύπρου όπου αναφέρεται ότι οι πρώτοι σίφωνες που άφησαν την θάλασσα και βγήκαν στην ακτή, κινούνταν σε ζεύγος και μάλιστα σε αντίθετη φορά, κάτι που παρατηρείται σπάνια. (Hardy, 1971).

• Στις 29 Μαϊου του 1986 είχαμε το σχηματισμό ενός ισχυρού ανεμοστρόβιλου στον Κόρνο και τα Πυργά που προξένησε σημαντικές καταστροφές σε ακίνητη περιουσία (Grice 1986).

Υπάρχουν όμως και αρκετά περιστατικά τα οποία δεν έτυχαν μελέτης από ειδικούς. Τα ποιο πρόσφατα παρουσιάζονται παρακάτω:

• Στις 1/9/97, καταστροφικός ανεμοστρόβιλος έπληξε τα μεσάνυχτα την περιοχή Λάρνακας – Ξυλοτύμπου –Άχνας προκαλώντας μεγάλες ζημιές σε σπίτια, υποστατικά και δρόμους. Ο ανεμοστρόβιλος ξεκίνησε από την περιοχή του Κ.Ο.Τ. στην Λάρνακα, όπου ξερίζωσε δέντρα και προξένησε ζημιές σε καλώδια.  Πρόκειται πιθανό για σίφωνα θάλασσας, αλλά λόγω του προχωρημένου της ώρας δεν υπήρξε μαρτυρία που να επιβεβαιώσει τις υποψίες.

• Στις 12/8/98, στην Κοκκινοτριμιθιά, με θερμοκρασία εδάφους 40 βαθμούς, ανεμοστρόβιλος προξένησε σημαντικές καταστροφές σε δεκάδες σπίτια ενώ κατάφερε να ξεριζώσει και να σηκώσει στον αέρα ολόκληρη αποθήκη.

• Στις 24/8/99, ένας ανεμοστρόβιλος κτύπησε στον κύριο δρόμο Λευκωσίας-Λεμεσού, κοντά στο νέο στάδιο Γ.Σ.Π. με αποτέλεσμα την δημιουργία ατυχημάτων στον δρόμο και το σοβαρό τραυματισμό γυναίκας οδηγού.

• Στις 7/9/99 ισχυρός ανεμοστρόβιλος έπληξε τις περιοχές Σιά και Κόρνο. Ήταν ιδιαίτερα βίαιος και ξερίζωσε ολόκληρα δέντρα (πεύκα) και στέγες σπιτιών

• Στις 25/10/99, ανεμοστρόβιλος στην περιοχή Δευτεράς-Ψημολόφου προκάλεσε μεγάλες ζημιές και σοβαρούς τραυματισμούς 2 εργατών.

• Στις 19/2/2000 ισχυρότατος ανεμοστρόβιλος έπληξε τις περιοχές Μαρί, Αγγλισίδες, Ορμήδεια και Αραδίππου, προκαλώντας εκτεταμένες ζημιές χιλιάδων λιρών σε κατοικίες, κτηνοτροφικά υποστατικά και σε ένα φυτώριο. Ο πρώτος ανεμοστρόβιλος εκδηλώθηκε στις Αγγλισίδες στις 7.15 π.μ. Στο Μαρί, ο δυνατός ανεμοστρόβιλος παρέσυρε αρκετές τσίγκινες στέγες σπιτιών, ενώ και στην Αραδίππου σημειώθηκαν ζημιές σε τσίγκινες στέγες κτηνοτροφικών υποστατικών που βρίσκονται στο δρόμο Ριζοελιάς-Δεκέλειας. Στην Ορμήδεια επίσης προκλήθηκαν ζημιές σε κτηνοτροφικά υποστατικά. Ευτυχώς από την κακοκαιρία δεν υπήρξαν τραυματισμοί.

• Στις 16/4/2001 Σφοδρή κακοκαιρία, με καταρρακτώδεις βροχές και ισχυρούς ανέμους, έπληξε το Μεγάλο Σάββατο την πόλη και την επαρχία Λάρνακας. Δύο ηλικιωμένα πρόσωπα διέτρεξαν σοβαρό κίνδυνο, όταν ανεμοστρόβιλος άρπαξε τις στέγες των σπιτιών τους στο Αλεθρικό. Ζημιές από τον ίδιο ανεμοστρόβιλο, σε πιο περιορισμένη όμως έκταση, σημειώθηκαν και στα χωριά Κοφίνου και Αναφωτία, απ’ όπου είχε διέλθει προηγουμένως. Εξάλλου, στην Ορμήδεια, λόγω της κακοκαιρίας προκλήθηκαν ζημιές σε θερμοκήπια. Ο ανεμοστρόβιλος συνοδευόταν από καταρρακτώδεις βροχές.

• Στις 18 Αυγούστου του 2001 είχαμε το περιστατικό στους Τρούλλους της επαρχίας Λάρνακας, ο οποίος διήλθε στην πράσινη γραμμή και σύμφωνα με δημοσιεύματα του τύπου είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο ενός κατοχικού στρατιώτη.

• Στις 27/1/2003 και τις 22/1/2004 είχαμε 2 πολύ παρόμοια ξεσπάσματα ανεμοστρόβιλων στα νότια παράλια. Συγκεκριμένα είχαμε την εμφάνιση 4 υδροστρόβιλων οι οποίοι βγήκαν στα παράλια και προχώρησαν στο εσωτερικό, έντασης Τ4 στην πρώτη περίπτωση και 7 εντάσεως Τ3 και Τ4 στη δεύτερη, όπου είχαμε ένα νεκρό και 4 τραυματίες αντίστοιχα.

• Στις 19/9/2009 είχαμε το σχηματισμό ενός πολύ ισχυρού ανεμοστρόβιλου από υπερκύτταρο στην περιοχή των Λατσιών και εντάσεως Τ2-Τ3 ο οποίος προχώρησε  διαμέσου του δάσους της Αθαλάσσας και κατέληξε στην περιοχή του Άρωνα όπου προχώρησε στην πράσινη γραμμή. Το αποτέλεσμα του ανεμοστρόβιλου αυτού ήταν υλικές ζημιές και 17 τραυματίες.

Ταξινόμηση Fujita

Η ταξινόμηση των ανεμοστρόβιλων έχει δοθεί από τον καθηγητή Fujita, του πανεπιστημίου του Chicago. Είναι μία ταξινόμηση που κατηγοριοποιεί τους ανεμοστρόβιλους σύμφωνα με την καταστροφή που προκαλούν. Παρόλο που υπάρχουν συγκεκριμένες οδηγίες για την παρατήρηση, το Fujita scale δεν είναι μία ταξινόμηση που μπορεί να γίνει θεωρητικά και πραγματοποιείται αφού εμφανιστεί ο ανεμοστρόβιλος. Μετρά τις καταστροφές που έγιναν κατά την πορεία του ανεμοστρόβιλου και τις κατατάσσει σύμφωνα με κάποια αυστηρά μεν αλλά πολύ υποκειμενικά κριτήρια οπότε και ο υπολογισμός του Fujita scale είναι πάρα πολύ δύσκολος και απαιτεί έμπειρους παρατηρητές.

Σε έρευνες που έγιναν στην Αμερική αποδείχτηκε ότι όσο πιο άπειρος είναι ο παρατηρητής τόσο μεγαλύτερη είναι η ισχύς που δίνει για τον ανεμοστρόβιλο. Όταν πρόκειται να γίνει κατάταξη κάποιου συμβάντος εμφάνισης ανεμοστρόβιλου, θα πρέπει να γίνουν εκτεταμένες έρευνες στις καταστροφές που προξένησε ο ανεμοστρόβιλος. Θα πρέπει να καταγραφεί το είδος της βλάστησης που ξεριζώθηκε, η ηλικία και η ανάπτυξη των φυτών που ξεριζώθηκαν, το είδος του χώματος από το οποίο παρασύρθηκε η βλάστηση, οι διαστάσεις της έκτασης της καταστροφής (μήκος πορείας, εύρος του ίχνους στο χώμα), οι ζημιές σε ακίνητες περιουσίες αλλά και το πώς είναι κατασκευασμένα τα κτήρια που υπέστησαν καταστροφές κτλ.

Κλίμακα FUJITA

Οι ανεμοστρόβιλοι F0 και F1 είναι οι πιο συνηθισμένοι και αποτελούν το 75% των καταγραμμένων περιπτώσεων στις Η.Π.Α.

Οι ανεμοστρόβιλοι εντάσεως F2 και F3 είναι σπάνιοι και συμβαίνουν σχεδόν αποκλειστικά στις Η.Π.Α. και αποτελούν το 24% των περιπτώσεων. Στις χώρες της Ευρώπης, οι ανεμοστρόβιλοι που παρατηρούνται σε αυτή την ένταση είναι ελάχιστοι. Ακόμα, στα δικά μας γεωγραφικά πλάτη, οι περισσότεροι από τους ανεμοστρόβιλους που παρατηρούνται γίνονται σε ακατοίκητες περιοχές και δεν είναι δυνατό να καταταχθούν στο Fujita scale μια και αυτό έχει να κάνει με τις καταστροφές που επιτελούνται.

Ανεμοστρόβιλοι εντάσεως F4 και F5 είναι εξαιρετικά σπάνιοι και αποτελούν το 1% των περιπτώσεων αλλά έχουν το θλιβερό προνόμιο να διεκδικούν το 70% του ποσοστού των θανάτων που οφείλονται σε ανεμοστρόβιλους.

Τέλος, ο ανεμοστρόβιλος F6 είναι ένας εντελώς θεωρητικός ανεμοστρόβιλος που προήρθε από την επίσης θεωρητική τιμή δύναμης 12 μποφόρ του ανέμου. Ταχύτητες πέραν των 500 km/hour δεν έχουν παρατηρηθεί ποτέ στην φύση.

*** Η βάση δεδομένων που χρησιμοποιήθηκε για την στατιστική ανάλυση των περιστατικών ανεμοστρόβιλων για την Κύπρο δεν περιλαμβάνει απαραίτητα όλα τα συμβάντα που δημιουργήθηκαν αλλά μόνο όσα έχουν καταγραφεί και το Τμήμα Μετεωρολογίας έχει ενημερωθεί επισήμως αλλά και όσα έχουν καταγραφεί ανεξάρτητα στον Τύπο και έχουν επιβεβαιωθεί. Ενδέχεται πολλά συμβάντα να μην γίνονται αντιληπτά λόγω του ότι δεν υπήρξε μάρτυρας στην περιοχή όπως και στην περίπτωση που συμβαίνουν βράδυ. Επίσης, στη βάση δεδομένων υπάρχουν μόνο καταγραφές από περιστατικά στις περιοχές ελέγχου της Κυπριακής Δημοκρατίας.