Λόγω της έλλειψης νομοθετικού πλαισίου για την τοποθέτηση καμερών σε δημόσιους χώρους η επίτροπος Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα εξέδωσε οδηγία που βασίζεται σε κανονισμούς της ΕΕ στην οποία περιλαμβάνονται οι προϋποθέσεις για βιντεοπαρακολούθηση και γίνονται συστάσεις προς τις τοπικές αρχές. 

Ρεπορτάζ:Πολίτης 

Προβάλλοντας τις διαστάσεις που έχει λάβει η εγκληματικότητα και η αντικοινωνική συμπεριφορά ατόμων τα οποία δρουν ανεξέλεγκτα και προκαλούν ζημιές και βανδαλισμούς κατά των δημόσιων υποδομών, διαπράττουν κλοπές/διαρρήξεις και άλλες παραβάσεις, πολλοί δήμοι και κοινότητες υποβάλλουν αιτήματα για την εγκατάσταση και λειτουργία κλειστών κυκλωμάτων βιντεοπαρακολούθησης (ΚΚΒΠ) σε δημόσιους χώρους. Μέχρι τώρα ο μόνος δήμος που υπέβαλε σχετικό αίτημα, αιτιολόγησε και ακολούθησε την προβλεπόμενη διαδικασία είναι ο Δήμος Αγίας Νάπας ο οποίος τοποθέτησε κάμερες σε δημόσιους χώρους. Στην επίτροπο απευθύνθηκε επίσης πρόσφατα ο Δήμος Πάφου. Στον Δήμο Γεροσκήπου όπου τοποθετήθηκαν κάμερες η επίτροπος Ειρήνη Λοϊζίδου-Νικολαΐδου ξεκίνησε έρευνα προκειμένου να διαπιστωθεί πώς και με ποιες προϋποθέσεις εγκαταστάθηκαν.

Έσχατο μέσο

Όπως αναφέρει στη σχετική οδηγία η κ. Νικολαΐδου, η χρήση ΚΚΒΠ σε δημόσιους χώρους επιτρέπεται όταν προβλέπεται από νόμο. Απουσία σχετικής νομοθεσίας, η χρήση του πρέπει να είναι το τελευταίο μέτρο που οι δήμοι και οι κοινότητες θα πρέπει να εξετάζουν, νοουμένου ότι οι επιδιωκόμενοι σκοποί τους δεν μπορούν να επιτευχθούν με άλλα λιγότερο επαχθή και παρεμβατικά μέτρα. Σε κάθε περίπτωση, ο υπεύθυνος επεξεργασίας, δηλαδή το δημοτικό ή το κοινοτικό συμβούλιο, διασφαλίζει ότι τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα υφίστανται θεμιτή και νόμιμη επεξεργασία, συλλέγονται για προσδιορισμένους, σαφείς και νόμιμους σκοπούς και δεν υφίστανται μεταγενέστερη επεξεργασία ασυμβίβαστη με τους σκοπούς αυτούς κ.ά. Ο δήμος ή η κοινότητα που επιθυμεί να επικαλεστεί τις διατάξεις του Νόμου 138(1)/2001, θα πρέπει να είναι σε θέση να αποδείξει ότι η ανάγκη χρήσης ΚΚΒΠ σε συγκεκριμένο δημόσιο χώρο υπερέχει του δικαιώματος προστασίας της ιδιωτικής ζωής των διερχόμενων προσώπων. Μεμονωμένα περιστατικά αδικημάτων ή βανδαλισμών στον χώρο αυτό, σημειώνει η κ. Νικολαΐδου, δεν δικαιολογούν τη χρήση ΚΚΒΠ. Αν τα περιστατικά αυτά γίνονται συστηματικά, ο δήμος ή η κοινότητα θα πρέπει, σε πρώτη φάση, να προσφύγει σε λιγότερο παρεμβατικά προληπτικά μέτρα, όπως για παράδειγμα τη φωταγώγηση του χώρου ή την ενεργοποίηση του θεσμού του παρατηρητή της γειτονιάς ή την εργοδότηση φύλακα ασφάλειας. Οι δήμοι / κοινότητες θα πρέπει να εκτιμήσουν τον αντίκτυπο που θα έχει η παρακολούθηση συγκεκριμένου χώρου με ΚΚΒΠ, στους γειτονικούς / παρακείμενους χώρους και στον ευρύτερο δήμο / κοινότητα. Σημειώνει ακόμη πως έρευνες που έχουν γίνει σε άλλα κράτη μέλη καταδεικνύουν ότι η χρήση ΚΚΒΠ δεν είναι πάντοτε το πιο αποτελεσματικό μέτρο πρόληψης αφού, πολλές φορές, έχει ως αποτέλεσμα τη μετατόπιση της εγκληματικότητας σε γειτονικές γεωγραφικά περιοχές ή την αλλαγή του τρόπου δράσης των παραβατών. Αν σε συγκεκριμένο χώρο παρατηρείται συστηματικά η διάπραξη σοβαρών αδικημάτων ο δήμος / η κοινότητα θα πρέπει να διαβουλευτεί με την Αστυνομία για την εφαρμογή κατάλληλων μέτρων αστυνόμευσης, πριν εξετάσει την εγκατάσταση και λειτουργία ΚΚΒΠ στον χώρο αυτό. Κατά κανόνα, προσθέτει, η φυσική παρουσία της Αστυνομίας είναι το πιο αποτελεσματικό μέτρο πρόληψης.

Προϋποθέσεις

Η χρήση ΚΚΒΠ σε χώρους όπου παρατηρείται συστηματικά η διάπραξη σοβαρών αδικημάτων θα ήταν δικαιολογημένη, σύμφωνα με την επίτροπο Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, μόνο σε περιπτώσεις όπου η Αστυνομία, για ουσιαστικούς λόγους, δεν μπορεί να παράσχει επαρκή αστυνόμευση στον χώρο αυτό. Έχει διαπιστωθεί ότι τοπικές αρχές, οι οποίες επιθυμούν την εγκατάσταση και λειτουργία ΚΚΒΠ, εξασφαλίζουν αστυνομική έκθεση με την οποία τεκμηριώνεται επαρκώς ότι το σύστημα είναι αναγκαίο για την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού, ενώ ο σκοπός δεν μπορεί να επιτευχθεί εξίσου αποτελεσματικά με άλλα ηπιότερα μέσα για την προστασία προσωπικών δεδομένων. Στην οδηγία αναφέρονται και συγκεκριμένα παραδείγματα χρήσης των καμερών. Για παράδειγμα, όπως αναφέρεται, αν αντικείμενο της παρακολούθησης είναι συγκεκριμένο μνημείο, οι κάμερες θα πρέπει να εστιάζονται μόνο σε αυτό και να μην οπτικογραφούν γειτονικές οικίες. Αν το ΚΚΒΠ θα εγκατασταθεί σε πάρκο ή πρέπει να καλύπτει μεγάλο εμβαδόν χώρου, ο δήμος / η κοινότητα θα πρέπει να διασφαλίσει ότι οι κάμερες λαμβάνουν εικόνες μόνο εντός του χώρου αυτού. Αν τα φαινόμενα που επιθυμεί να αποτρέψει ο δήμος / η κοινότητα παρατηρούνται σε συγκεκριμένες ώρες της ημέρας ή της νύχτας, το ΚΚΒΠ θα πρέπει να ενεργοποιείται μόνο κατά τις ώρες αυτές. Η καταγραφή ήχου κατά κανόνα απαγορεύεται. Ο εξυπηρετητής (server) στον οποίο θα αποθηκεύονται οι εικόνες που καταγράφει το ΚΚΒΠ θα πρέπει να είναι φυλαγμένος σε ασφαλή χώρο, και πρόσβαση σε αυτόν θα πρέπει να έχει μόνο περιορισμένος αριθμός εξουσιοδοτημένων υπαλλήλων του δήμου / της κοινότητας, με κωδικό πρόσβασης και όταν έχει παρατηρηθεί διάπραξη παράβασης ή αδικήματος. Κατά κανόνα, θα πρέπει να αποφεύγεται η εγκατάσταση δεικτών (monitors) που θα επιτρέπουν σε μέλη ή υπάλληλους του δήμου / της κοινότητας να παρακολουθούν συγκεκριμένο χώρο σε πραγματικό χρόνο (ζωντανά). Το οπτικό υλικό που συγκεντρώνεται θα πρέπει να διαγράφεται αυτόματα κάθε δύο βδομάδες, εκτός όπου επιβάλλεται διαφορετικά.