Παίζουν με τη φωτιά στο πηγάδι του Μιτσερού


Το μεταλλείο του Μιτσερού κουβαλά πίσω του ιστορία 3.000 χρόνων, στιγμές οικονομικής άνθησης, συνθήκες σχεδόν σκλαβιάς για τους μεταλλωρύχους, αρρώστιες, θάνατο, αγώνες και εξόρυξη εκατοντάδων χιλιάδων τόνων μεταλλεύματος. Ωστόσο, κρύβει και παγίδες, ακόμη και σήμερα, για όσους επιχειρήσουν να το «κατακτήσουν» χωρίς να λάβουν τα μέτρα τους. 

Το μεταλλείο, στη σύγχρονη εποχή του, κρύβει και δύο νεκρούς τους οποίους σκότωσε η ανάγκη να εργαστούν στα έγκατα της γης. Σχεδόν 100 χρόνια από τότε, έμελλε να ανασυρθούν δύο πτώματα (γυναικών αυτή τη φορά) και να διεξάγονται έρευνες για το ενδεχόμενο άλλων πτωμάτων που δολοφονήθηκαν από τον κρατούμενο λοχαγό, όπως ο ίδιος ομολόγησε σε κατάθεσή του.

Και όπως συνηθίζεται στον τόπο, δίνουμε οδηγίες από τον καναπέ για το πώς πρέπει να ενεργήσουν οι Αρχές. Πολλοί εισηγήθηκαν πως έπρεπε να αντληθεί το νερό ώστε να μπορέσουν οι αρμόδιοι να ερευνήσουν σε βάθος όλο το πηγάδι. Ο διευθυντής του Τμήματος Γεωλογικής Επισκόπησης κ. Κώστας Κωνσταντίνου εξηγεί πως οι ποσότητες το νερού είναι τεράστιες και ίσως μιλάμε για ένα υπόγειο μικρό φράγμα. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, στο πηγάδι αλλά και στις στοές ίσως υπάρχουν περίπου 1.000.000 κυβικά μέτρα νερού. Στον χώρο που καταλαμβάνει το νερό άλλοτε υπήρχαν μετάλλευμα και άλλα πετρώματα τα οποία χρειάστηκε να μετακινηθούν προκειμένου να εξορυχθεί το μετάλλευμα.

Δεν μιλάμε για ένα συνηθισμένο λάκκο, εξηγεί ο κ. Κωνσταντίνου, ο οποίος προσθέτει πως η διάμετρός του είναι 5,5 μέτρα. Μέσα στο πηγάδι είχαν τοποθετηθεί αναβατόρια μέσω των οποίων το μετάλλευμα ανέβαινε στην επιφάνεια, ενώ εντός του βρίσκονταν και τα συστήματα ηλεκτροδότησης και αερισμού.
Ο διευθυντής Γεωλογικού εξηγεί πως για να εργαστούν οι μεταλλωρύχοι έπρεπε οι στοές να είναι στεγνές και έτσι είχαν κλίση ώστε το νερό να κατευθύνεται προς το κατώτατο σημείο και αντλείτο με τη βοήθεια αντλιών. Το νερό κατέληγε στις στοές μέσω των πετρωμάτων. Με άλλα λόγια, αν ένα πτώμα είχε ριφθεί στο πηγάδι δεμένο με βάρος για να φτάσει στο κατώτατο σημείο, δεν θα μπορούσε να παρασυρθεί και να χαθεί για πάντα στις στοές, αφού είχαν κατηφορική φορά και κατέληγαν στο κατώτατο σημείο.

Ο κ. Κωνσταντίνου εξηγεί πως, όταν τερματίστηκε η εξόρυξη των πετρωμάτων, απενεργοποιήθηκε και το σύστημα άντλησης νερού και αυτός είναι ο λόγος που το νερό συγκεντρώθηκε στις στοές και στο πηγάδι. Το νερό βρίσκεται σε βάθος περίπου 10 μέτρων από την επιφάνεια της γης, ενώ ο πυθμένας του πηγαδιού (το οποίο είναι γεμάτο με νερό) βρίσκεται σε βάθος 130 μέτρων από την επιφάνεια της γης.

Ως προς το θέμα της επικινδυνότητας του έργου όλων όσων ασχολούνται με τον εντοπισμό πτωμάτων, ο κ. Κωνσταντίνου ανέφερε πως, ακόμη και αν αντλείτο το νερό, θα πρέπει να υπολογίσει κανείς τις πιέσεις που θα δημιουργηθούν στο πηγάδι, το οποίο είναι επενδυμένο με μπετόν, και το ενδεχόμενο κατάρρευσής του. Επιπλέον, ο κ. Κωνσταντίνου ανέφερε ότι εντός του πηγαδιού ίσως υπάρχουν ξύλα και άλλα αντικείμενα που χρησιμοποιήθηκαν παλιά για στηρίξεις, οπόταν ίσως αποδειχθούν παγίδες για όποιον επιχειρήσει να κατέβει σε αυτό.

Ο κ. Κωνσταντίνου, απαντώντας σε σχετική ερώτηση, ανέφερε ότι, όπως δεν μπορεί κάποιος να κατέβει ανεμπόδιστα στο πηγάδι, τα ίδια εμπόδια μπορεί να συναντήσει και ένα αντικείμενο όταν ριφθεί από ψηλά εντός του πηγαδιού. Τέλος ξεκαθάρισε πως οι βροχές δεν συνέβαλαν στην άνοδο της στάθμης του νερού εντός του πηγαδιού.

Μεταλλείο στα βάθη των αιώνων

Το Κοινοτικό Συμβούλιο Μιτσερού παινεύεται υποδεικνύοντας ότι ανήκε στο Αρχαίο Βασίλειο της Ταμασού και ότι τα μεταλλεία χαλκού ήταν γνωστά εδώ και 3.000. Για του λόγου το αληθές γίνεται επίκληση των δύο μεγάλων αποθεμάτων σκουριάς πολλών χιλιάδων τόνων στις τοποθεσίες Μαυροβούναρο και Μαυρόβουνου. 

Στη σύγχρονη εποχή η εταιρεία 

Η ΑΕΕΧΠΛ (Ανώνυμος Ελληνική Εταιρεία Χημικών Προϊόντων και Λιπασμάτων) στη δεκαετία του 1920 εντόπισε τα τεράστια αποθέματα σκουριάς στο Μιτσερό και εργοδοτήθηκαν χωριά ολόκληρα. Είναι χαρακτηριστικό ότι τον Νοέμβριο του 1923 εργοδοτήθηκαν 213 εργάτες, τον Δεκέμβριο του 1923 1.353 εργάτες, τον Ιανουάριο του 1924 εργοδοτήθηκαν 641 εργάτες και τον Φεβρουάριο του 1924 εργοδοτήθηκαν 1.114 εργάτες. Τον Μάρτιο του 1924 1.216, τον Απρίλιο του 1924 996 εργάτες, τον Μάιο του 1924 1.120 και τον Ιούνιο του 1924 εργοδοτήθηκαν 1.109 εργάτες.

Τι βρίσκεται κάτω από το σημείο των ερευνών

Στη σύγχρονη εποχή, το υπόγειο μεταλλείο της Κοκκινόγιας άρχισε τη λειτουργία του το 1969 και έκλεισε το 1979. Σε υψόμετρο 464 μέτρα από τη στάθμη της θάλασσας είναι η γαλαρία εισόδου του μεταλλείου. Δίπλα από τη στοά ορύχθηκε το μεγάλο πηγάδι προσπέλασης και μεταφοράς προσωπικού, υλικών και μεταλλεύματος. Το πηγάδι είχε δύο κουβούκλια (ανελκυστήρες) και δίπλα του υπήρχε το δωμάτιο ελέγχου και επικοινωνίας με τις δύο στοές. Η κύρια γαλαρία εισόδου με αριθμό 464 έχει μήκος 315 μέτρα και υποστηρίζεται από ξύλινα πλαίσια. Η γαλαρία 400 έχει μήκος 380 μέτρα και είναι σε σχήμα «Π» και υποστηρίζεται από ξύλινα πλαίσια. Η γαλαρία 336 έχει μήκος 487 μέτρα, είναι ημικυκλική και στηρίζεται με σκυρόδεμα. Το μετάλλευμα που εξορύχθηκε ήταν περίπου 600.000 τόνοι.

Δύο θάνατοι στο υπόγειο μεταλλείο

Στην ιστορία της κοινότητας Μιτσερού καταγράφεται και ο θάνατος του επιστάτη Κώστα, πρόσφυγα από τη Μικρά Ασία, και του τεχνικού διευθυντή της εταιρείας Ευγένιου Κανέλλου, στον λάκκο της Καλής Ελπίδας στο βουνό Κορώνη, που σημάδεψαν τη ρουτίνα της ζωής του Μιτσερού στα πρώτα χρόνια της ύπαρξης του μεταλλείου. Ένα πρωί, όπως εξιστόρησε ο Λοΐζος Βουρβουλλάς (ο οποίος εργάστηκε στο μεταλλείο), κατέβηκε στον λάκκο της Καλής Ελπίδας ο επιστάτης, ο Κώστας.

Μόλις κατέβηκε στο βάθος του λάκκου έσβησε η λάμπα της ασετυλίνης που χρησιμοποιούσε για να φωτίζει τον χώρο που εργαζόταν, ένδειξη απουσίας οξυγόνου, οπότε οι συγχωριανοί που παρακολουθούσαν ανησύχησαν. Αμέσως ειδοποιήθηκε ο τεχνικός διευθυντής, ο Ευγένιος Κανέλλος, και ενώ ήταν καβάλα στο άλογό του για να μεταβεί στον μεταλλείο Αλεστού, στην Αγία Μαρίνα, επέστρεψε και κατέβηκε και αυτός τις σκάλες για να προστρέξει σε βοήθεια του Κώστα. Δυστυχώς, όμως, η απουσία του οξυγόνου, και ίσως και άλλοι παράγοντες, επέφεραν και στους δύο τον θάνατο. Ολόκληρο το χωριό έτρεξε με μπουκάλες ξύδι, για να συνεφέρει τα παλληκάρια, αλλά άδικα. Ο Κανέλλος και ο Κώστας άφησαν την τελευταία τους πνοή στο μεταλλείο Μιτσερού.