Παρανομίες, παρατυπίες και παραβιάσεις του εθνικού και ευρωπαϊκού δικαίου περιλαμβάνονται στα ευρήματα της Ελεγκτικής Υπηρεσίας αναφορικά με τις αναπτύξεις εταιρείας τέως βουλευτή Αμμοχώστου, στη Σωτήρα.

Στην έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας συνολικής έκτασης 41 σελίδων, επισημαίνεται ότι "μετά τη δημοσιοποίηση του τηλεοπτικού ρεπορτάζ, που αφορούσε στο Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα, από το τηλεοπτικό δίκτυο Al Jazeera, το οποίο ενέπλεκε Πολιτικά Εκτεθειμένα Πρόσωπα (ΠΕΠ), καθώς και δημοσιεύματα σε σχέση με εταιρεία, συνδεδεμένη με το ένα από αυτά τα ΠΕΠ, που προέβη σε παράνομη ανέγερση πρόσθετων ορόφων σε Μικτή Τουριστική Ανάπτυξη (ΜΤΑ) στον Δήμο Σωτήρας της Επαρχίας Αμμοχώστου, σε περιοχή που εφάπτεται με περιοχή του Δικτύου «Natura 2000», η Υπηρεσία μας αποφάσισε να εξετάσει τη διαδικασία περιβαλλοντικής αξιολόγησης του έργου. Ο έλεγχος διευρύνθηκε σε ακόμα ένα έργο, που περιήλθε στην αντίληψή μας κατά τον έλεγχο, συνδεδεμένο με το ίδιο ΠΕΠ, που βρίσκεται εντός της υπό αναφοράς περιοχής «Natura 2000» και που αναγείρεται παράνομα, καθώς και σε άλλες παράνομες αναπτύξεις του Δήμου Σωτήρας, που φαίνεται να μην διαφυλάσσουν ή και να βλάπτουν την ακεραιότητα της περιοχής."

Τα σημαντικότερα ευρήματα που προέκυψαν από τον έλεγχο αναφέρονται επιγραμματικά πιο κάτω:

- Παρόλο που η ΜΤΑ εφάπτεται στο όριο περιοχής του Δικτύου «Natura 2000», η Περιβαλλοντική Αρχή εξέδωσε, στο πλαίσιο εφαρμογής της Οδηγίας 2011/92/ΕΕ για την εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων δημοσίων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον («Οδηγία ΕΕΠ») και του τότε σε ισχύ περί της Εκτίμησης των Επιπτώσεων στο Περιβάλλον από Ορισμένα Έργα Νόμου του 2005 (Ν. 140(I)/2005), θετική γνωμάτευση με βάση Προκαταρκτική Εκτίμηση Επιπτώσεων στο Περιβάλλον (ΠΕΕΠ), χωρίς να αιτιολογήσει και καταγράψει τους λόγους στους οποίους βασίστηκε το πόρισμά της, ότι δηλαδή το προτεινόμενο έργο, παρά το μέγεθός του και τη γειτνίασή του με την περιοχή, δεν επηρεάζει σημαντικά ή και σωρευτικά με άλλα έργα, τον τόπο.  Επίσης, το έργο δεν υποβλήθηκε σε δέουσα αξιολόγηση ως προς τις επιπτώσεις του στον τόπο, λαμβανομένων υπόψη των στόχων διατήρησής του, με βάση το άρθρο 6(3) της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων, καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας («Οδηγία των οικοτόπων»).

- Η Πολεοδομική Αρχή εξέδωσε τις πολεοδομικές άδειες για έργο που αφορά στην ανέγερση δύο κατοικιών και που χωροθετείται μερικώς εντός Ζώνης Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) του Δικτύου «Natura 2000», χωρίς την προηγούμενη υποβολή τους στην προβλεπόμενη περιβαλλοντική αξιολόγηση, κατά παράβαση της νομοθεσίας και θέτοντας, ως όρο, την εκ των υστέρων λήψη απόψεων από την Περιβαλλοντική Αρχή. Με την ενέργειά της αυτή, η Πολεοδομική Αρχή παραβίασε, τόσο το Ευρωπαϊκό, όσο και το εθνικό θεσμικό πλαίσιο, αφού αυτό δεν παρέχει στην Πολεοδομική Αρχή το δικαίωμα να εγκρίνει, πριν τη γνωμάτευση της Περιβαλλοντικής Αρχής, έργο που υπόκειται σε πολεοδομική άδεια και που δεν είναι άμεσα συνδεόμενο ή αναγκαίο για τη διαχείριση περιοχής, η οποία εμπίπτει σε περιοχή του Δικτύου «Natura 2000», αλλά δύναται να την επηρεάζει, καθαυτό ή από κοινού με άλλο έργο.

- Η πρώτη ανάπτυξη βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο ανέγερσης και έχει διαπιστωθεί ότι αυτή δεν είναι σύμφωνη με τα εγκριθέντα σχέδια της πολεοδομικής άδειας. Η δεύτερη ανάπτυξη βρίσκεται επίσης σε προχωρημένο στάδιο ανέγερσης, παρόλο ότι δεν έχει εξασφαλιστεί ακόμα  άδεια οικοδομής. Παρόλο που οι αρμόδιες Αρχές έχουν διαπιστώσει τις παρανομίες και, όσον αφορά στην πρώτη περίπτωση, το ΤΠΟ έχει προβεί στην έκδοση Ειδοποίησης Επιβολής, εντούτοις οι παρανομίες εξακολουθούν να υφίστανται. Σημειώνεται ότι, Διευθυντές της εταιρείας, η οποία είναι ο κύριος της ΜΤΑ, καθώς και τα ανήλικα τέκνα τους, πολιτογραφήθηκαν ως Κύπριοι πολίτες, στο πλαίσιο του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος. Ορισμένα από τα πιο πάνω πρόσωπα απασχόλησαν τη Μονάδα Καταπολέμησης Αδικημάτων Συγκάλυψης.

- Παρατηρήσαμε μεγάλη ανοχή, σε σχέση με τις παραβιάσεις της νομοθεσίας, στις δύο αναπτύξεις από την Πολεοδομική Αρχή, Περιβαλλοντική Αρχή, Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας (ΥΘΠ), Δήμο Σωτήρας, καθώς και την αρμόδια Υπουργική Επιτροπή για εξέταση ιεραρχικών προσφυγών, με βάση τα άρθρα 31 και 32 του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου και χαλαρώσεων, με βάση το άρθρο 5Α του περί Προστασίας της Παραλίας Νόμου. Διαφαίνεται ότι, οι υπό αναφορά Αρχές άλλαξαν την προσέγγισή τους επί του θέματος μόνο μετά το σκάνδαλο που είδε το φως της δημοσιότητας, σε σχέση με το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα, το οποίο ενέπλεκε τον παραιτηθέντα Βουλευτή και Διευθυντή, τόσο των ιδιοκτήτριων εταιρειών (κύριων των έργων), όσο και της εργοληπτικής εταιρείας. 

- Ο Δήμος Σωτήρας, για σειρά ετών, που ξεπερνούν τα επτά, παραβιάζει συστηματικά την «Οδηγία των οικοτόπων», την «Οδηγία προστασίας των πουλιών», την «Οδηγία ΕΕΠ», καθώς και την αντίστοιχη εθνική νομοθεσία (Ν.153(I)/2003, Ν.152(I)/2003 και Ν.127(Ι)/2018), με αποτέλεσμα να μην διαφυλάσσεται ή και να βλάπτεται η ακεραιότητα της περιοχής. Οι παραβιάσεις αυτές καταγράφονται και σε Προειδοποιητική Επιστολή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ενέχουν την πιθανότητα προσαγωγής της Κυπριακής Δημοκρατίας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Η Ελεγκτική Υπηρεσία τονίζει ότι "επιστήσαμε την προσοχή, τόσο του ΤΠ, όσο και του ΤΠΟ, στο βεβαρημένο της περιοχής, αφού, σύμφωνα με στοιχεία του πρώτου, έχει ήδη δοθεί σημαντικός αριθμός θετικών γνωματεύσεων για σωρεία αναπτύξεων σε αυτή."

"Τονίσαμε ότι η παράλειψη συμμόρφωσης με το Κοινοτικό Κεκτημένο ενδέχεται να επιφέρει κυρώσεις στην Κυπριακή Δημοκρατία και ότι, σύμφωνα με προειδοποιητική επιστολή-Παράβαση αρ. 2019/2303 της Γενικής Γραμματείας της ΕΕ, ημερ. 27.11.2019, προς τον Υπουργό Εξωτερικών, η Επιτροπή, μεταξύ άλλων, εξέφρασε την άποψη ότι «… η Κυπριακή Δημοκρατία, γενικά και κατ΄ εξακολούθηση δεν διασφαλίζει ότι οι αρχές της υποβάλλουν σχέδια ή έργα μη άμεσα συνδεόμενα ή αναγκαία για τη διαχείριση του τόπου, τα οποία όμως είναι δυνατόν να επηρεάζουν σημαντικά τον εν λόγω τόπο, είτε καθεαυτά είτε σε συνδυασμό με άλλα σχέδια ή έργα, σε Δέουσα Εκτίμηση (ΔΕ) των επιπτώσεών τους στον τόπο, λαμβανομένων υπόψη των στόχων διατήρησης του τόπου και, με κριτήριο τα συμπεράσματα της εκτίμησης των επιπτώσεων για τον τόπο, συμφωνούν σε σχέδια ή έργα μόνον αφού βεβαιωθούν ότι αυτά δεν παραβλάπτουν την ακεραιότητα του τόπου περί του οποίου πρόκειται …», κατά παράβαση του άρθρου 6(3), σε συνδυασμό με το άρθρο 6(7) της «Οδηγίας των Οικοτόπων».

Επιστήσαμε την προσοχή του Υπουργού Εσωτερικών στο γεγονός ότι, οι ενέργειες του ΤΠΟ, για συστηματική έκδοση πολεοδομικών αδειών για σχέδια και έργα που, βάσει του ισχύοντος εθνικού και κοινοτικού νομοθετικού πλαισίου, υπόκεινται σε εκ των προτέρων περιβαλλοντική αξιολόγηση, πριν αυτό να γίνει, είναι ανεπίτρεπτες και θα πρέπει να διερευνηθούν σε σχέση με τη διάπραξη πειθαρχικών αδικημάτων.

Όσον αφορά στο έργο ανέγερσης δύο κατοικιών, θα πρέπει, επίσης, να διερευνηθούν οι τυχόν ευθύνες του Δήμου Σωτήρας, ως αρμόδιας Αρχής για την έκδοση άδειας οικοδομής, τόσο σχετικά με την προώθηση των πολεοδομικών αδειών του έργου στην Περιβαλλοντική Αρχή, παρά την παράνομη έναρξη οικοδομικών εργασιών από τον κύριο του έργου, όσο και την παράλειψή της να ενημερώσει την Περιβαλλοντική Αρχή σε σχέση με την παράνομη έναρξη των εργασιών."