Μια αξέχαστη κοπή βασιλόπιτας στην κατεχόμενη κοινότητα, δίπλα στα γκρεμισμένα σπίτια τους

ΤΟΥ ΜΑΡΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ/24h.com.cy

«Η βάση είναι οι πολίτες και αυτοί δείχνουν το δρόμο της επανένωσης και της επιστροφής» είπε ο Δήμαρχος Δερύνειας Άντρος Καραγιάννης απευθυνόμενος το μεσημέρι της Κυριακής 20^ηςΙανουαρίου 2019 σε δεκάδες πρόσφυγες στην κατεχόμενη Κάτω Δερύνεια που συμμετείχαν σε εκδήλωση κοπής βασιλόπιτας, λίγα μέτρα από το ανοικτό πλέον οδόφραγμα Δερύνειας,  στον δρόμο Δερύνειας – Αμμοχώστου που διασχίζει την κοινότητα και καταλήγει έξω από την περιφραγμένη πόλη-φάντασμα. Η κοπή της βασιλόπιτας σε αυτό το σχεδόν απόκοσμο περιβάλλον, στην άσφαλτο ανάμεσα στα πατρικά τους σπίτια, που γέρνουν γκρεμισμένα, λεηλατημένα, με γυμνούς τοίχους, ακατοίκητα για 45 χρόνια, ένθεν και ένθεν της λεωφόρου Αμμοχώστου, πίσω από τον ψηλό, συρματόπλεκτο φράκτη της τουρκικής κατοχής, ήταν προσωπική πρωτοβουλία του Κατωδερυνειώτη Τάκη Χαραλάμπους, παιδικού φίλου του υπογράφοντος, τώρα κάτοικου Παραλιμνίου. Ο ίδιος εξέφρασε στην «24» μεγάλη ικανοποίηση για την προσέλευση μεγάλου αριθμού προσφύγων Κατωδερυνειωτών από όλα τα μέρη της ελεύθερης Κύπρου και για την επιτυχία της εκδήλωσης, που έγινε με διακριτική παρακολούθηση της «αστυνομίας» του ψευδοκράτους και του κατοχικού στρατού, αφού είναι ελεγχόμενη στρατιωτική περιοχή.

Κοινό σημείο, η αγάπη για τον τόπο μας

«Συγχαρητήρια γι’ αυτή την πρωτοβουλία να κόψουμε τη βασιλόπιτα μπροστά από τα σπίτια μας, εδώ στην Κάτω Δερύνεια», είπε ο  Άντρος Καραγιάννης, αποκαλύπτοντας ότι αυτή προσφέρθηκε δωρεάν στους πρόσφυγες της κοινότητας, από αρτοποιείο της Δερύνειας. «Ο Δήμος Δερύνειας», είπε, «έχει ήδη ανακοινώσει ότι θα βοηθήσει την κοινωνία των πολιτών να δείξει το δρόμο προς την κοινωνία των πολιτικών. Ο κόσμος έδειξε ότι θέλει λύση του κυπριακού, θέλει να επιστρέψουμε στα σπίτια μας και στις κατεχόμενες περιουσίες μας και πιστεύω ότι η κοινωνία των πολιτών έχει δύναμη. Εμείς έχουμε ένα κοινό σημείο, αγαπούμε τον τόπο μας και η αγάπη για τον τόπο μας, μας δίνει δύναμη να δείξουμε στους πολιτικούς ότι ο απλός κόσμος θέλει να επιστρέψει στα σπίτια του. Εμείς θα προσπαθήσουμε, γνωρίζοντας ότι δεν έχουμε υπερφυσικές δυνατότητες. Αυτό που ζητούμε από εσάς, είναι εμπιστοσύνη, κατανόηση και αγάπη. Λέμε ότι με τις αδυναμίες και τα λάθη μας, στο τέλος θα μας κρίνει όλους ο κόσμος. Εμείς ως Δήμος Δερύνειας θα στηρίξουμε κάθε προσπάθεια που προέρχεται από τους απλούς πολίτες».

Να ξαναλειτουργήσει η εκκλησία μας

«Λαμβάνουμε πολλά μηνύματα από εσάς τους συν-δημότες μας Κατωδερυνειώτες, για ζητήματα που θέλετε να προωθήσουμε και εμείς θα τα βάλουμε στη σειρά και θα προσπαθήσουμε να τα υλοποιήσουμε», είπε ο Άντρος Καραγιάννης και συνέχισε: «Ξέρετε ότι δεν είμαστε εμείς που κρατούμε το κλειδί της λύσης του κυπριακού, είναι άλλοι πιο πάνω από εμάς. Προσπαθούμε όμως να πετύχουμε τουλάχιστον να ξαναλειτουργήσει επιτέλους στις 3 Μαϊου 2019, μετά από 45 χρόνια, η εκκλησία των Αγίων Τιμοθέου και Μαύρας της Κάτω Δερύνειας. Είναι η τέταρτη φορά που κάνουμε τη σχετική αίτηση, μετά από συνεννόηση με την Επιτροπή των Κατωδερυνειωτών και θέλω να ελπίζω ότι αυτή τη φορά θα μας επιτρέψουν να λειτουργήσουμε την εκκλησία μας, ως πρώτο βήμα». Απαντώντας σε σχετική ερώτηση του υπογράφοντος ο Δήμαρχος Δερύνειας τόνισε ότι «ο στόχος είναι να είμαστε κάθε φορά όσο το δυνατό πιο πολλοί, για να δουν κάποιοι ότι αυξάνεται ο αριθμός των πολιτών που θέλουν να περπατήσουν στην Κάτω Δερύνεια και στην Αμμόχωστο – μόνο έτσι θα διώξουμε τα συρματοπλέγματα που έχουμε πίσω μας και μας εμποδίζουν να πάμε στα σπίτια μας».

Οι συναντήσεις μετά τη 12^η Νοεμβρίου 2018

Να σημειώσουμε ότι ο Τάκης Χαραλάμπους έχει οργανώσει αρκετές επισκέψεις Κατωδερυνειωτών, που συναντώνται και πίνουν τον καφέ τους στο συγκεκριμένο σημείο στην κατεχόμενη κοινότητα, από τότε που άνοιξε το οδόφραγμα της Δερύνειας, τη Δευτέρα 12 Νοεμβρίου 2018. Εκείνη την πρώτη μέρα, περίπου 1500 Ελληνοκύπριοι, Τουρκοκύπριοι, Ευρωπαίοι και πολίτες τρίτων χωρών, πέρασαν από τις ελεύθερες περιοχές προς τα κατεχόμενα και αντίστροφα, μέσω του οδοφράγματος – πεζοί, με ποδήλατα ή με μηχανοκίνητα οχήματα – και από τότε αυξήθηκαν σε πολλές χιλιάδες. «Κάθε οδόφραγμα που ανοίγει, είναι μια τρύπα στο τείχος που χωρίζει τις δύο κοινότητες και πρέπει να επικροτούμε κάτι τέτοιο», είχε πει επιγραμματικά ο Κατωδερυνειώτης Πάμπος Δαμιανού, που είχε περπατήσει μαζί με μέλη της οικογένειας του και άλλους συγχωριανούς του, στον δρόμο Δερύνειας – Αμμοχώστου που διασχίζει την κοινότητα. Όπως γράψαμε σε σχετικό ρεπορτάζ για την «24», πιο συναισθηματική και λιγότερο…πολιτική, ήταν η τοποθέτηση της συζύγου του Κίκας: «Εγώ γεννήθηκα και παντρεύτηκα στην Κάτω Δερύνεια…περιμένουμε 44 χρόνια ν’ ανοίξει ο δρόμος, να πάμε στα σπίτια μας, αλλά δυστυχώς δεν θα μπορέσουμε να τα επισκεφθούμε – είμαστε πολύ θυμωμένοι και απογοητευμένοι, γιατί μας εμποδίζουν τα συρματοπλέγματα». Λίγα λεπτά μετά τη διάνοιξη του οδοφράγματος, η Κίκα στεκόταν συγκλονισμένη, μαζί με την αδελφή της Μάρω και έδειχνε στον υπογράφοντα, το ερειπωμένο πατρικό της σπίτι, με τον ψηλό, συρματόπλεκτο φράκτη της λεωφόρου Αμμοχώστου, να περνά μέσα από την αυλή της. Όπως ανέφερα σε εκείνο το πρώτο ρεπορτάζ, ένα από αυτά τα σπίτια, σε απόσταση λίγων μέτρων από το φράκτη, αλλά μη ορατό από το δρόμο, είναι και το πατρικό μου, αφού εδώ γεννήθηκα κι έζησα τα παιδικά μου χρόνια.

«Δεν είναι η επιστροφή που ονειρευτήκαμε»

Στο ρεπορτάζ για τη διάνοιξη του οδοφράγματος Δερύνειας, αναφερόταν ότι η 12η Νοεμβρίου 2018, ήταν σαφώς η πιο δύσκολη μέρα της Κάτω Δερύνειας και των Κατωδερυνειωτών – από τις δυσκολότερες στα 44 χρόνια της προσφυγιάς – και προφανώς πολύ περισσότερο, από όσο ήταν για τους υπόλοιπους πρόσφυγες της Αμμοχώστου, γιατί «η τρύπα στο τείχος», για την οποία μίλησε ο Πάμπος Δαμιανού, δεν είναι γι’ αυτούς, σχήμα λόγου, ούτε άλλος ένας αφηρημένος συμβολισμός στον τραγικό ζωδιακό κύκλο του άλυτου κυπριακού προβλήματος: Αυτή η «τρύπα», διεμβολίζει κυριολεκτικά, την καρδιά της κοινότητας, με τη μορφή ενός άλλου αδιαπέραστου τείχους, ενός ξένου σώματος, κατασκευασμένου από μπετόν και αγκαθωτό σύρμα, που αποκλείει την πρόσβαση και την πραγματική επαφή με τον χώρο και αντιμάχεται σκληρά, την ίδια τη μνήμη. Αυτή ασφαλώς, δεν είναι η επιστροφή που ονειρεύτηκαν οι Κατωδερυνειώτες, γιατί ναι,  «Η Κάτω Δερύνεια είναι εδώ», όπως έγραφαν τα λευκά μπλουζάκια της Επιτροπής «Αδούλωτοι Κάτω Δερύνειας», που κάποιοι από αυτούς φορούσαν, αλλά έλειπε ταυτόχρονα, η Κάτω Δερύνεια, όπως τη γνώρισαν και τη θυμόντουσαν ως παιδιά και νέοι, όσοι τη διέσχισαν την περασμένη Δευτέρα. Όπως οι ίδιοι τόνισαν στον υπογράφοντα, αυτή δεν είναι η δική τους Κάτω Δερύνεια, που έκτισαν οι γονείς τους, αλλά είναι μια στρατιωτική περιοχή, παράνομα ελεγχόμενη από την κατοχική δύναμη.

«Πήραν τρία μέτρα από την αυλή μας»

«Με ανάμικτα συναισθήματα χαράς και λύπης, περπατήσαμε στο δρόμο Δερύνειας-Αμμοχώστου, χωρίς όμως να μπορούμε να πάμε στα σπίτια μας», μου είπε ο  Τάκης Χαραλάμπους, προσθέτοντας ότι ένιωσε συναισθήματα που δεν μπορεί να περιγράψει με λόγια. Ο επίσης παιδικός μου φίλος Πέτρος Γεωργίου, υπέδειξε ότι «για να καταλάβει ο κόσμος τι συμβαίνει και πώς νιώθουμε, να πω ότι το σπίτι της Κίκας και της Μάρως ( που είναι κόρες του μακαρίτη του Αρέστη Γεωργίου), είναι μια αυλή από το δικό μου. Έχουν λοιπόν πάρει τρία μέτρα από την αυλή μας, για να κατασκευάσουν το δρόμο κι έχουν βάλει ψηλό φράχτη, έτσι που να μη μπορούμε να μπούμε στο σπίτι μας και αυτό το ονομάζουν μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Εγώ γιατί νιώθω μόνο λύπη και θυμό; Περπατώ, φτάνω έξω από το σπίτι μου, αλλά έχω μπροστά μου τον φράχτη από συρματόπλεγμα. Δεν διαφωνώ με το άνοιγμα του οδοφράγματος, διαφωνώ με τον τρόπο που ανοίγει. Είναι άλλο ένα οδόφραγμα, ανάμεσα στα άλλα που άνοιξαν, εδώ και 14 χρόνια. Μήπως έλυσαν το κυπριακό;».

Ας μη μείνουμε στα αρνητικά – μια θετική νότα

Μια έμμεση απάντηση στον Πέτρο Γεωργίου, έδωσε με δήλωσή του την επομένη της διάνοιξης, ο Δήμαρχος Δερύνειας Άντρος Καραγιάννης: «Ας μη μείνουμε στα αρνητικά, θέλουμε μια θετική νότα στο γεγονός. Χθες μίλησε η κοινωνία των πολιτών, όταν πεζοί, ή με αυτοκίνητα, πέρασαν από τη Δερύνεια στην Αμμόχωστο και από την Αμμόχωστο στη Δερύνεια. Η ανταπόκριση ήταν εξαιρετική και χαίρομαι ιδιαίτερα που ο κόσμος έχει μάθει για την Κάτω Δερύνεια. Γιατί αν κάποιος μιλούσε για την κατεχόμενη περιοχή της Δερύνειας, για την Κάτω Δερύνεια, αυτός ήταν ο Δήμαρχος Δερύνειας και οι πρόσφυγες Κατωδερυνιώτες. Ναι, η Κάτω Δερύνεια είναι μέρος της κατεχόμενης περιοχής της Δερύνειας και κατανοούμε πλήρως την ανησυχία των Κατωδερυνειωτών – και θέλω να τους διαβεβαιώσω ότι ο Δήμος Δερύνειας, θα προσπαθήσει ξανά για τέταρτη φορά, να ζητήσει τη λειτουργία της εκκλησίας της Κάτω Δερύνειας, των Αγίων Τιμοθέου και Μαύρας». (σ. σ. σε δήλωση του στην «24», ο Πρόεδρος της Επιτροπής «Αδούλωτοι Κάτω Δερύνειας» Ανδρέας Γρηγορίου, δημοτικός σύμβουλος Δερύνειας, ανέφερε ότι η Επιτροπή « κάνει τις δικές της ενέργειες, προς την κατεύθυνση λειτουργίας της εκκλησίας της κοινότητας»). Ο Άντρος Καραγιάννης πρόσθεσε ότι «με τη διάνοιξη του οδοφράγματος, οι πολίτες απέδειξαν ότι υπάρχει ακόμα ελπίδα και βούληση. Είναι εξαιρετικό – πρόσθεσε – ότι κάποιοι Τουρκοκύπριοι, μετέφεραν στη Δερύνεια με τα αυτοκίνητά τους, Ελληνοκύπριους κάποιας ηλικίας, που περπάτησαν τα 2-3 χιλιόμετρα του δρόμου και δεν μπορούσαν να επιστρέψουν πεζοί». Είπε επίσης ότι «είναι συγκινητικό να έρχεσαι λίγα μέτρα πιο κάτω από τη Δερύνεια και να βλέπεις ανθρώπους που σε περιμένουν με ανοικτές αγκάλες. Πρέπει να παραδεχτώ ότι δεν περίμενα να μας αγκαλιάσει τόσος πολύς κόσμος κι αυτό σημαίνει τελικά ότι οι προσπάθειες που καταβάλλουμε όλοι από κοινού, έχουν ανταπόκριση. Έχουμε κάνει το πρώτο βήμα, που ήταν η διάνοιξη του οδοφράγματος Δερύνειας και αυτού της Λεύκας και τώρα αναμένουμε να κάνουμε όλοι μαζί, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, το μεγαλύτερο βήμα, που είναι η επανένωση της Κύπρου».

Από την πλευρά του ο Δήμαρχος Αμμοχώστου Αλέξης Γαλανός, δήλωσε ότι «μετά τη διάνοιξη ιδιαίτερα του οδοφράγματος της Δερύνειας, είναι η ώρα για την κυβέρνηση να διεκδικήσει το άνοιγμα της περίκλειστης τουλάχιστον πόλης της Αμμοχώστου, ή τουλάχιστον να επιμένει να εισέλθουν εμπειρογνώμονες των Ηνωμένων Εθνών, για να κάνουν μελέτη πώς θα ξανακτισθεί η πόλη».

Η αρχή για συμφιλίωση και επανένωση

Το ίδιο θετικό πνεύμα, διακρίνει την κοινή διακήρυξη Ελληνοκυπριακών και Τουρκοκυπριακών οργανώσεων που υπέγραψαν μεταξύ άλλων η Unite Cyprus Now, Αμμόχωστος η Πόλη μας, Famagusta Initiative,  Famagusta Avenue Garage, Famagusta Youth Centre (MAGEM), Όμιλος Ιστορικού Διαλόγου, Cyclists Across Barriers, See Why, Unlocked Limassol, MKD και EMU Labour Union. Η διακήρυξη διαβάστηκε στα ελληνικά, τουρκικά και αγγλικά, στο συγκεντρωμένο πλήθος Ελληνοκυπρίων, Τουρκοκυπρίων και ξένων, στο σημείο διέλευσης, λίγο μετά το άνοιγμα του οδοφράγματος και σε αυτήν τονίζεται ότι «ήρθαμε αντιμέτωποι με πολλές δυσκολίες, βιώσαμε όμως και την αξία της συνεργασίας και της αλληλεγγύης,  ανάμεσα στις κοινότητες της Κύπρου. Το αίτημα για άνοιγμα του σημείου διέλευσης – προστίθεται – είναι αποτέλεσμα της πρωτοβουλίας και συνέργιας μεταξύ των κοινοτήτων, των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, των τοπικών επιχειρήσεων, πολιτικών παραγόντων και ακτιβιστών. Το αίτημα αυτό προέρχεται από τον απλό κόσμο, που καταδεικνύει και την ειλικρινή του επιθυμία για συμφιλίωση και επανένωση της Κύπρου. Θεωρούμε ότι το άνοιγμα του σημείου διέλευσης της Δερύνειας, είναι η αρχή των προσπαθειών μας για συμφιλίωση και επανένωση της χώρας μας».

Από αριστερά Ανδρέας Λόρδος, Γιώργος Χαραλάμπους, Γιαννάκης Χατζηγεωργίου και από τη μεταπολεμική γενιά ο γιος του Ανδρέα, Αχιλλέας Λόρδος.

Μετά το κόψιμο της βασιλόπιτας από τον Δήμαρχο Δερύνειας, ο διοργανωτής της εκδήλωσης Τάκης Χαραλάμπους ψήνει και προσφέρει καφέδες στους παρευρισκόμενους, από την αυτοσχέδια κουζίνα στην κάσα του διπλοκάμπινου του.

Ο Μάριος Δημητρίου με την κόρη του Δάφνη, υποψήφια Διδάκτορα Πολιτισμικής Ανθρωπολογίας, που την περασμένη Κυριακή τον συνόδευσε στην Κάτω Δερύνεια.

Η γιαγιά Νίνα Ζαχαρία Χαπίπη (πατρικό επίθετο) κάτοικος συνοικισμού Στροβόλου 2 δείχνει στην 8χρονη εγγονή της Μόνα (Μόνικα), το σπίτι της στην Κάτω Δερύνεια, την Κυριακή 20 Ιανουαρίου 2019.

Φώτο: Μια παρέα Κατωδερυνειωτών που ήταν παιδιά και έφηβοι το 1974, στην εκδήλωση της 20ης Ιανουαρίου 2019 – από αριστερά όρθιοι στην πίσω σειρά Μάριος Κυριάκου Βούνος, Ρένος Κυπριανού, Μάριος Δημητρίου, Κυριάκος Κούσκου, Ανδρέας Μούσκου, Γιώργος Κωνσταντίνου Βούνος, Σωτήρης Κούσκου και Κύπρος Ρούσος.